Salamat, Tito Dolphy

Paalam! Hari ng Komedya

(July 25, 1928 – July 10, 2012)

Matapos ang halos isang buwan na pananatili sa Makati Medical Center, ay pumanaw na ang “Hari ng Komedya” na si Rodolfo Vera Quizon, o mas kilala sa pangalang Dolphy. Pasado alas otso ng gabi ng kumpirmahing siya ay binawian na ng buhay. Siya ay namatay sa edad na 83 dahil sa sakit niyang Chronic Obstructive Pulmonary Disease.

Si Dolphy ay nagkaroon ng sakit na Chronic Obstructive Pulmonary Disease limang taon ang nakalipas. Isinugod sa Makati Medical Center si Dolphy noong gabi ng ika-siyam ng Oktubre at idineretso sa Intensive Care Unit or ICU. Bago siya namatay ay nanatiling kritikal ang kaniyang kalagayan kaya siya sumailalim sa dialysis at blood transfusion.

Nagluluksa ang buong bansa at halos buong mundo sa pagkamatay ng Comedy King. Hindi lang kasi sa ating bansa ibinabalita ang pagpanaw ng Comedy King kundi sa buong mundo. Simula noong gabi ng kanyang pagkamatay ay nangunguna na ito sa Twitter Philippines at trending din ito sa Twitter worldwide. Hindi lang sa Twitter kundi sa Facebook din at iba pang social networking sites na napakabilis ang pagkalat ng balita at mga larawan ng Comedy King.

Nagpaabot ng pakikiramay ang mga kasamahan niya sa trabaho at industriya. Maging ang mga senador at pulitiko na kasama at kaibigan niya ay nagdadalmahati rin at mabilis na nagpaabot ng pakikiramay sa pamilya ng Hari ng Komedya sa pamamagitan ng Twitter at iba pang social networking sites.

Ang kaniyang mga labi ay nakaburol sa Heritage Park sa lungsod ng Taguig. Naging pribado ang unang araw ng burol sa labi ng Comedy King ngunit kinabukasan naman ay nagkaroon ng pagkakataon ang kaniyang mga fans na masilayan ang kanilang iniidolo sa pamamagitang ng public viewing.

Ika-15 ng Hulyo, araw ng lingo noong inihatid ang Comedy King sa kaniyang huling hantungan. Magkahalong emosyon ang nararamdaman ng kaniyang pamilya at mga kaibigan. Nagpalagay din ang ilang mga apo at anak ng Comedy King ng tattoo bilang pagrespeto at pagmamahal sa Hari ng Komedya. Samantalang ang kaniyang long-time partner na si Zsazsa Padilla ay panay pa rin ang pagsabi ng I LOVE YOU kahit nakaburol na ang Hari ng Komedya

Mensahe ng mga nagmamahal kay Dolphy:

 Senator Manny Villar:

"Bagaman matagal nang nakaratay, nakakabigla pa rin ang paglisan ni Dolphy lalo na at nababalitaan natin na bumubuti ang kanyang kalagayan at marami ang umasa sa kanyang patuloy na paggaling. Isa ako sa nakasaksi sa kanyang paglakas noong dalawin ko siya sa ospital kung saan nagpahayag pa siya ng kagustuhang makauwi na," ayon kay Villar.

Maybelyn dela Cruz-Fernandez:

Walang makakapantay sa nag-iisang hari ng komedya. Ayon kay Maybelyn, kapag nagpatawa kasi si Dolphy ay talagang nakakatawa at napapasaya ang lahat gayundin naman kapag nagpaiyak ay tatagos din ito sa puso ng mga tao.

Aniya, tunay na kahanga-hanga ang kanyang ama-amahan sa showbiz dahil lahat ng kanyang ginawa noon ay kapupulutan ng aral ng mga manonood.

Hindi rin daw mahirap lapitan si Pidol kapag mayroon siyang problema dahil labis ang kabaitan at mapagkumbaba.

Sa katunayan ay ayaw daw ni Dolphy na makilala siya bilang malaking artista o maging ang bansag na "comedy king."

Hindi umano niya pinaparamdam sa mga tao na malayo na ang kanyang narating.

Tunay aniyang hindi malilimutan ang taong tulad ni Dolphy dahil na rin sa kanyang mga nagawa bilang isang magaling na artista, mabuting ama at maaasahang kaibigan.

Si Maybelyn ay naging anak-anakan ng hari ng komedya at nakasama noon sa TV sitcom na "Home Along da Riles."

Ruffa Gutierrez:

Farewell, Ninong Dolphy, I know you will be smiling at us from heaven

Zsa Zsa Padilla:

Mahal na mahal ka ng sambayanan, Dolphy. Maraming salamat sa lahat ng katatawanan na ibinigay mo sa lahat ng Pilipino. I love you, lovey ko. Until we meet again.

Ang Mga Pumatok sa Tekilya

Si Dolphy ay ipinanganak noong ika-25 ng Hulyo, 1928 sa Tondo. Ang tunay na pangalan ay Rodolfo Vera Quizon, pero sa iba't ibang panahon ng kanyang pag-aartista'y nakilala rin sa ibang palayaw: Golay, Ompong, Kosme, Pidol, Mang Pidol. Marami siyang minahal kaya't marami ring anak, kasama ang mga nag-artista ring sina Roily Quizon, Sally Quizon, Dolphy Jr., Vandolph, at ang nagawaran na ng Urian best supporting actor para sa pelikula ni Ishmael Bernal, ang "Pahiram Ng Isang Umaga" — si Eric Quizon, na ngayo'y isa nang direktor.

Nagsimula si Dolphy sa tanghalan bilang mananayaw na naging dancing partner pa nga ni Bayani Casimiro. Ipinakilala siya ng matinee idol na si Pancho Magalona sa "star maker" na si Doc Jose Perez ng Sampaguita Pictures, na nagbigay sa kanya ng pangalang Dolphy at ng "break" sa pamamagitan ng mga supporting roles. Sa una'y sa mga pelikula nina Carmen Resales at Rogelio de la Rosa siya napapanood. Pero dahan-dahan siyang nahirang na isa sa mahalagang sangkap sa pormula ng mga box-office hits ng mga maniningning na reyna sa Sampaguita — at pambansang hiyas - tulad nina Tita Duran ("Sa Isang Sulyap Mo Tita," "Isang Halik Mo Pancho"), Gloria Romero ("Bakasyonita," "Teresa," "Lawiswis Kawayan") at Susan Roces (IBoksingera," "Kulang sa Pito, Labis sa Walo"), bilang sidekick ng bidang lalake na tulad ni Pancho o Luis Gonzales.

Nang mga kalagitnaan ng dekada '60, umangat si Dolphy bilang pangunahing artista sa telebisyon, kapartner ni Panchito sa "Buhay Artista." Sa mga susunod na dekada'y naghari pa rin si Dolphy sa telebisyon. Isa sa mga popular na lingguhang komedya sa Pilipinas ay ang "John En Marsha," kung saan katambal naman ni Dolphy ang isa pang hiyas ng pelikulang Pilipino, si Nida Blanca, mula noong '70s hanggang '80s. Naka-ilang tambalan din sina Dolphy't Nida sa "John En Marsha' — sa bersyong pelikula at mga sequel. Nawala si Dolphy sa showbiz nang pansamantala noong matatapos na ang '80s, pero kamangha-manghang nanumbalik siya bilang superstar sa telebisyon - - at sa pelikula na rin - - nitong mga '90s, bilang balong ama ng maraming bata, si Kevin Cosme sa hanggang ngayo'y sikat na sikat na sitcom ng ABS-CBN, ang "Home Along da Riles." May dalawang bersyon ito bilang pelikula ng Star Cinema.

Tuloy-tuloy ang pagiging aktibo ni Dolphy sa sining ng pelikula. Sa gabi ng Ika-21 Gawad Urian, sa paggawad sa kanya ng Natatanging Gawad Urian ng Manunuri, kinikilala at sinasaluduhan ng mga kritiko ang matikas na comic genius at superstar, at ang mahalagang nagawa niya sa ikauunlad ng pelikulang Pilipino at sa ikaaangat ng antas ng kaaliwan at pag-unawa ng mga manonood.

National Artist Award

Hindi na bago ang petisyon para mabigyan ng National Artist award si Dolphy.

Kung tutuusin, 2009 pa nagsimulang lumutang ang pangalan ng Comedy King para sa mataas na karangalan na ito na iginagawad sa mga natatanging alagad ng sining.

Isa si Dolphy sa mga naging laman ng reaksiyon ng mga tao sa naganap na kontrobersiya sa proseso ng National Artist awards noong taon iyon. Tanong nila: bakit nabigyan na ng ganitong award si Carlo J. Caparas, habang si Dolphy ay hindi?

Simula noon ay patuloy na naging isyu ang National Artist award ni Dolphy.

Sa mga panayam sa 83-year-old na komedyante, kasama lagi ang usapin ng National Artist award sa mga laging itinatanong sa kanya. Gaya na lamang noong gawaran si Dolphy ng Grand Collar of the Golden Heart award ni Pangulong Noynoy Aquino noong 2010, kung saan nagbiro na lamang siyang na ayos lang sa kanya na hindi makatanggap ang National Artist award.

Biro niya, "National Arthritis award" na lamang ang ibigay sa kanya.

Ngunit ang impluwensiya ng 2009 National Artist controversy sa buhay ni Dolphy ay hindi natatapos dito. Ito rin ang dahilan kung bakit hindi pa rin mabigyan ng National Artist award si Dolphy sa ngayon.

KASAYSAYAN

Ang National Artist awards ay binuo noong April 27, 1972 sa pamamagitan ng Proclamation No. 1001 na pinirmahan ni dating Pangulong Ferdinand Marcos.

Ang Cultural Center of the Philippines (CCP) ang inatasang mamahala rito, hanggang noong 1992, nang bigyan din ng parehong responsibilidad ang National Commission for Culture and the Arts (NCCA).

Ang National Artist award ay binuo upang bigyan ng gantimpala ang mga alagad ng sining na nagbigay ng natatanging kontribusyon sa sining ng Pilipinas.

Bukod sa karangalan, ang mga magiging National Artist ay mabibigyan din ng cash award na 100,000 pesos, buwanang pensyon, benepisyong medikal, life insurance, at isang state funeral.

Ang mga kategorya na nakapaloob sa National Artist award ay ang mga sumusunod: Architecture, Cinema, Visual Arts, Literature, Fashion Design, Dance, Historical Literature, Music, at Theater and Film. Simula noong 1972 ay pito pa lamang ang mga naideklarang National Artist na nabibilang sa mundo ng sine at showbiz. Tatlo lamang sa mga ito ang nabigyan ng award dahil sa trabaho nila bilang artista: sina Atang de la Rama, Manuel Conde, at Fernando Poe, Jr.

(Ang natitirang apat ay ang mga mahuhusay na direktor na sina Lino Brocka, Ishmael Bernal, Gerardo de Leon, at Eddie Romero.)

Ngunit kahit qualified si Dolphy bilang National Artist, hindi pa rin madaling maibigay sa kanya ang karangalan.

Ang dahilan nito ay ang TRO ng Supreme Court. Pahayag ng Malacañang noong June 21, ang kaso sa Supreme Court ang pumipigil sa kanilang aksyunan ang malakas na petisyon ng marami para mabigyan ng National Artist award ang Comedy King. Paliwanag ni presidential spokesperson Edwin Lacierda, "There is a process in selecting the National Artist. Right now, there is an ongoing case before the Supreme Court and I understand there is a status quo or a TRO that is pending before the Supreme Court."

Gayunpaman, sang-ayon umano si Pangulong Aquino sa pagbibigay ng nasabing karangalan kay Dolphy, kaya naman ibinigay niya sa komedyante ang Grand Collar award noong 2010.

Ang Grand Collar award ay ang pinakamataas na karangalang maibibigay ng Pangulo ng Pilipinas sa mga pribadong mamamayan. Sa tagal ng pag-usad ng mga kaso sa Pilipinas, may pag-asa pa bang makapagdeklara ng mga bagong National Artist bago matapos ang kaso sa Supreme Court?

Kung paniniwalaan ang pahayag na binitiwan ng legal officer ng NCCA ngayong araw, June 22, mukhang magkakaroon na ng posibilidad.

Ipinahayag ni Atty. Trixie Angeles sa kanyang Facebook page na tila “misappreciation" lamang ng TRO ang pumigil sa proseso ng National Artist awards.

Dagdag pa niya, nasa evaluation stage na ang pangalan ni Dolphy.

“For the moment we understand that Mang Dolphy has been nominated and is now undergoing the process of evaluation—along with other noteworthy artists. In the meantime, we continue to pray for his recovery and return to full health," saad ni Atty. Angeles.

Pero matatagalan pa rin daw ang proseso para kay Dolphy.

Narito ang buong pahayag ni Atty. Angeles (published as is):

The selection of National Artists is a long process, sometime taking up to two years. That Mang Dolphy has not been awarded the recognition yet does not reflect on the government's or the arts sector wanting or not wanting to do so (in short, its not Pres. Noy's fault). For a while, a misappreciation by the NCCA Board members of the effect of the Temporary Restraining Order on Carlo Caparas et al, led to a temporary suspension of the search process. However, with the assumption of the new members of the Board in 2010, the process has again been put back on track. 

For the moment we understand that Mang Dolphy has been nominated and is now undergoing the process of evaluation—along with other noteworthy artists. In the meantime, we continue to pray for his recovery and return to full health.

Ang Tagumpay ni Pidol

Si Rodolfo Vera Quizon, Sr., o mas kilala sa tawag na Dolphy ay isang artistang Pilipino. Siya ang tinaguriang "Hari ng Komedya" sa larangan ng showbiz sa Pilipinas.

Nagsimula siyang lumabas sa pelikula sa produksyon ng ama ni Fernando Poe Jr. siFernando Poe para sa pelikulang Dugo ng Bayan. Nakilala siya nang maging kontratadong artista siya ng Sampaguita Pictures at gawin ang una niyang pelikula dito, ang Sa Isang Sulyap Mo Tita. Naging malaking patok ito sa takilya bagay na binigyan siya ng kanyang unang starring role sa Jack & Jill kung saang ginampanan niya ang papel ng isang baklang kapatid ng tomboy naman na si Lolita Rodriguez.

Si Dolphy ay ipinanganak sa Hulyo 25, 1928 sa Gagalangin, Tondo, Manila sa Melencio Espinosa Quizon at Salud dela Rosa Vera. Siya at ang kanyang siyam na kapatid lumaki sa isang mahinang pamilya. Mula sa simula, Dolphy ay iguguhit sa pelikula.

Nagtrabaho siya sa loob ng theater na nagbebenta ng mga mini meryenda tulad ng mani at butong pakwan (pakwan buto). Siya Tatangkilikin sumigla ng panonood ng maraming mga pelikula bilang gusto niya nang libre. Ang hardworking Dolphy kinuha sa ibang kakaibang trabaho kabilang ang mga nagniningning sapatos, naglalakip ng mga pindutan sa isang pabrika ng mga pantalon, pag-aayos ng mga bote ayon sa laki, na nagdadala ng mga sacks ng bigas, at iba pa lang gumawa nagtatapos matugunan sa panahon ng Hapon trabaho. Siya tangkilikin ang nanonood ng mga palabas sa entablado kapag siya ay hindi abala na may work.Siya grabbed ng pagkakataon upang gumana sa teatro bilang isang mananayaw ng koro sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Dolphy naalala na sa panahon ng isang bigla at hindi inaasahang pagsalakay ng air, ang mga performers sa stage at madla ay tumakbo para sa pabalat sa naka-isang bigla at hindi inaasahang pagsalakay kanlungan at ipagpatuloy ang pagganap pagkatapos ay sa paglipas ng. Ang kanyang pangalan sa unang yugto ay Golay.

Dolphy nakuha sa radyo sa late '40s sa pamamagitan ng tulong ng radyo manunulat, direktor at producer Conde Ubaldo. Noong 1952, Pancho Magalona, na siya collaborated sa radyo, nagrekomenda sa kanya sa Dr Jose "Doc" Perez, ang star tagabuo ng Sampaguita Pictures. Dolphy naalala na kapag siya sumali ang Sampaguita Pictures kanyang talent fee ay P1, 000 bawat pelikula ngunit kapag nag-expire na ang kanyang kontrata, ang kanyang talent fee naging P7, 000 bawat film .

Ang Buhay ng Hari ng Komedya

Rodolfo Vera Quizon, Sr., o kilala sa kanyang screen name na "Dolphy" at "Golay".

Siya ay isang Pilipinong artista at tinaguriang Hari ng Komedya o King of Comedy ika nga. Siya ay ipinanganak noong Hulyo 25, 1928 sa Tondo, Maynila. Ang kanyang mga magulang ay sina Melencio E. Quizon, na nagtrabaho sa barko, at Salud V. Quizon.

Bago siya maging artista ay nagtinda muna siya ng butong pakwan at mani sa loob ng isang sinehan. 13 taong gulang siya noong naganap ang ikalawang digmaan sa Pilipinas. Naging tagalinis siya ng mga sapatos, tagakabit ng mga butones sa isang pagawaan, at nagmaneho rin ng kalesa noong mga panahon na iyon. Kapag wala siyang ginagawa, siya ay nanunuod ng mga pelikula nila Pugo at Tugo sa Life Theatre and the Avenue Theatre.

Si Dolphy ay nagkaroon ng siryosong relasyon sa 5 babae. Ito ay sina Engracia Dominguez, Gloria and Baby Smith, Evangeline Tugalao, at Alma Moreno. Ang pinakamatagal niyang nakarelasyon ay si Zsa Zsa Padilla na sa kaduluduluha'y gumabay sa kanya. Hindi nga lang sila opisyal na naikasal sapagkat natagalan ang annulment ni Zsa Zsa sa kanyang huling asawa na tatay ng anak niyang si Karylle.

Nagkaroon siya ng 18 anak. Ang mga anak na iyon ay hindi sa isang babae lamang kung hindi sa iba’ t ibang babae na kanyang nakarelasyon. Ang mga anak niya ay sina Manny Boy, Sahlee, Dolphy Jr., Freddie, Rolly, Kaye, Carlos, Dino, Edwin, Ronnie, Eric, Dana, Epi, Rommel, Vandolph, Nicole (ang kanilang ampon), at Zia.

Nagsimulang magtanghal si Dolphy sa entablado noong panahon na nasa Pilipinas ang mga Hapon. 17 taong gulang siya noong nagkaroon siya nang trabaho bilang isang chorus dancer sa Avenue Theatre nang isang buwan. Maraming nagawang pelikula at TV series si Dolphy. Ang mga popular na pelikula ay ang mga sumusunod: Home Along Da Riles,  kung saan nakilala siya bilang Kevin Kosme, at ang popular na TV series na John N Marsha, kung saan siya ay nakilala naman bilang John Puruntong.
Noong 2009 naman, nalamang siya ay may Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Ang sakit na ito ay nagpapahirap sa isang tao na makahinga nang maayos. Namalagi si Dolphy sa hospital para siya ay magamot, ngunit hindi nagtagal, binawian rin ng buhay noong Hulyo 10, 2012.